Τα Ανεύρυσμα αορτής χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Αυτά που προκαλούνται από τοπική διάταση των τοιχωμάτων της αρτηρίας και σε αυτά όπου δημιουργείται διαχωρισμός των τοιχωμάτων της αρτηρίας. Η μη αντιμετώπιση των ανευρυσμάτων οδηγεί στην απώλεια ζωής.
Το ανεύρυσμα δημιουργείται είτε λόγω κακής ποιότητας των τοιχωμάτων των αρτηριών (σύνδρομο marfan), είτε λόγω εξωτερικού τραυματισμού, είτε λόγω αθηροσκλήρωσης.
Η πορεία της αορτής
Η αορτή είναι το μεγαλύτερο αιμοφόρο αγγείο στο σώμα. Αρχίζει από την “κορυφή” της καρδιάς (αριστερή κοιλία) από την οποία διαχωρίζεται με την αορτική βαλβίδα (όταν συστέλλεται η καρδιά μεσώ της αορτικής βαλβίδας, το αίμα που υπάρχει στην καρδιά περνάει την ανιούσα αορτή) η οποία έχει μήκος γύρω στα 20 εκ και από εκεί διακλαδίζεται για να δώσει αίμα σε όλο τον οργανισμό.
Στην κορυφή του θώρακα, ακριβώς κάτω από το λαιμό, η αορτή κάνει μια στροφή προς τα πίσω, το λεγόμενο τόξο της αορτής από το οποίο εκβάλλονται τέσσερις κλάδοι που αιματώνουν το κεφάλι και τα χέρια, μετά συνεχίζει ως κατιούσα ή θωρακική αορτή (μέχρι το ύψος του διαφράγματος) και μετά συνεχίζει ως κοιλιακή αορτή (μέχρι το ύψος του ομφαλού). Στην κοιλιακή αορτή υπάρχουν κλάδοι που αιματώνουν όλα τα όργανα της κοιλιάς και την σπονδυλική στήλη. Μετά διακλαδίζεται στις λαγόνιες αρτηρίες (στο ύψος που βρίσκονται οι λαγόνιες ακρολοφίες) οι οποίες αιματώνουν τα πόδια.
Ένα ανεύρυσμα μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε σημείο της πορείας της αορτής. Αν το ανεύρυσμα βρίσκεται πάνω από το διάφραγμα (ο αναπνευστικός μυς στη βάση του θώρακα) ονομάζεται ανεύρυσμα θωρακικής αορτής. Εάν βρίσκεται κάτω από το διάφραγμα, ονομάζεται ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής.
Περίπου το 40% των αορτικών ανευρυσμάτων είναι θωρακικά και 60% κοιλιακά.
Τα ανευρύσματα διάτασης των αρτηριών
Στα ανευρύσματα διάτασης χάνεται η ελαστικότητα των τοιχωμάτων σε κάποιο σημείο του αγγείου, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει σε διάμετρο η αρτηρία στο συγκεκριμένο σημείο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να λεπταίνει το τοίχωμα του αγγείου στο συγκεκριμένο σημείο με συνέπεια, μια οποιαδήποτε αύξηση της αρτηριακής πίεσης να οδηγήσει σε ρήξη.
Παράδειγμα: Έχουμε ένα μπλε μπαλόνι. Εάν το φουσκώνουμε πολύ, το μπαλόνι αρχίζει να χάνει το χρώμα του και τα τοιχώματα του λεπταίνουν με αποτέλεσμα να σκάσει!
Υπάρχουν δύο κατηγορίες:
το οξύ ανεύρυσμα: Δημιουργείται μετά από τραυματισμό των αρτηριών (π.χ θωρακική αορτή, που βρίσκεται μπροστά από τη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στύλης). Εμφανίζεται ετεροχρονισμένα από το ατύχημα διότι δημιουργείται ουλώδης ιστός πάνω στην αρτηρία, με αποτέλεσμα μειωμένη ελαστικότητα στο συγκεκριμένο σημείο, με συνέπεια οποιαδήποτε αύξηση της αρτηριακής πίεσης θα επιφέρει την ρήξη.
το χρόνιο ανεύρυσμα: Αυτά οφείλονται σε κακή ποιότητα των τοιχωμάτων των αρτηριών. Δεν γίνονται αντιληπτά αμέσως διότι συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα, παρά μόνο όταν πιέζουν κάποιο άλλο όργανο τους σώματος, και τα συμπτώματα προέρχονται από το όργανο που πιέζουν (πχ. στην κοιλιακή αορτή δίνει ενοχλήσεις στην σπονδυλική στήλη λόγω των νεύρων που εκφύονται από την σ.σ. με αποτέλεσμα ειδικά παλαιότερα να συγχέονται με ισχιαλγία ή οσφυαλγία, λόγω έλλειψης διαγνωστικών μέσων). Ο ασθενής τελικά θα πάει στο νοσοκομείο με έντονο οξύ πόνο.
Θωρακικό αορτικό ανεύρυσμα
Ένα ανεύρυσμα πάνω από το διάφραγμα ονομάζεται θωρακικό ανεύρυσμα αορτής. Εάν γίνει αρκετά μεγάλο, μπορεί να προκαλέσει διάφορα είδη συμπτωμάτων, ανάλογα με τη θέση του και σε ποιες άλλες δομές σώματος μπορεί να γειτνιάζει.
Αυτά τα πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο στήθος: Αυτός ο τύπος θωρακικού πόνου, σε αντίθεση με την τυπική στηθάγχη, συνήθως δεν σχετίζεται άμεσα με την άσκηση
- Πόνο στην πλάτη: Ο πόνος στην πλάτη που προκαλείται από το θωρακικό ανεύρυσμα της αορτής συχνά γίνεται αισθητός μεταξύ των οστών της ωμοπλάτης
- Βραχνάδα: Συνήθως είναι σύμπτωμα του ανευρύσματος του αορτικού τόξου, διότι πιέζει το λαρυγγικό νεύρο που ευθύνεται για την λειτουργία των φωνητικών χορδών
- Βήχας: Πιέζει τους πνεύμονες και την τραχεία
- Δύσπνοια: Το ανεύρυσμα της ανιούσας αορτής πιέζει πνεύμονα και τραχεία, με αποτέλεσμα να προκαλεί δυσπνοια
Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
Το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει συμπτώματα απ’ ότι το θωρακικό ανεύρυσμα, επειδή υπάρχει γενικά περισσότερος «χώρος» στην κοιλιακή χώρα για να αναπτυχθεί πριν επηρεάσει άλλες δομές του σώματος. Όταν εμφανιστούν συμπτώματα, συνήθως υποδηλώνει ότι το ανεύρυσμα είναι μεγάλο ή / και αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς.
Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πόνος στην πλάτη: Στο κάτω μέρος της πλάτης, κάτω από το διάφραγμα.
- Βαθιά κοιλιακή δυσφορία
- Μια παλλόμενη αίσθηση: Εάν ένα ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής γίνει αρκετά μεγάλο, μπορεί να προκαλέσει ενοχλητικό παλμό στην περιοχή του ομφαλού.
Επιπλοκές
Ρήξη
Η κύρια και μακράν η χειρότερη επιπλοκή των ανευρυσμάτων είναι ρήξη. Είναι καταστροφή, που οδηγεί σε μαζική εσωτερική αιμορραγία. Τα συμπτώματα της ρήξης συνήθως ξεκινούν με αιφνίδιο έντονο πόνο (ανάλογα το σημείο του ανευρύσματος), ακολουθούμενοι ταχέως από αίσθημα παλμών, σοβαρή αδυναμία και ζάλη, σοκ και απώλεια συνείδησης.
Θρόμβοι
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να σχηματιστεί θρόμβος στο εσωτερικό του ανευρύσματος της αρτηρίας, με αποτέλεσμα να μπορεί να αποσπαστεί και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος να αποφράξει οποιοδήποτε αγγείο στο σώμα, πχ αποφρακτικό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η εσωτερική αιμορραγία και βλάβη των αιμοφόρων αγγείων που προκύπτουν συχνά, μπορεί να προκαλέσει απώλεια συνείδησης, εγκεφαλικό επεισόδιο, νευρολογικές βλάβες, βλάβες ζωτικών οργάνων ή θάνατο. Η διάτρηση της αορτής μπορεί να συμβεί ακόμα και αν δεν υπάρχει ανεύρυσμα αορτής, αλλά η παρουσία ανευρύσματος καθιστά πιθανότερη την ρήξη.
Θεραπεία
- Ενδαγγειακά (τοποθέτηση μοσχευμάτων)
- Ανοιχτή χειρουργική επέμβαση (αντικατάσταση του πάσχοντος σημείου της αρτηρίας με συνθετικό μόσχευμα)
Συνήθως η διάγνωση των χρόνιων ανευρυσμάτων γίνεται τυχαία. Εάν η αντιμετώπιση θα είναι χειρουργική ή συντηρητική (με παρακολούθηση), εξαρτάται από τη διάταση της αρτηρίας.
Τυχαίο εύρημα: Είναι όταν ακόμα το ανεύρυσμα δεν έχει δώσει το σύμπτωμα του πόνου και διαγιγνώσκεται τυχαία σε έναν ιατρικό έλεγχο.
