Τα περισσότερα κατάγματα δεν είναι απειλητικά για τη ζωή, αλλά χρειάζονται άμεση ιατρική θεραπεία.
Τι προκαλεί κάταγμα;
Το κάταγμα προκαλείται όταν το οστό δεχθεί ενέργεια ισχυρότερη από αυτήν που αντέχει. Τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, οι αθλητικοί τραυματισμοί και οι πτώσεις είναι κοινές αιτίες των καταγμάτων.
Η επαναλαμβανόμενη καταπόνηση ενός οστού, όπως μετά από παρατεταμένο τρέξιμο, μπορεί επίσης να προκαλέσει μικρά κατάγματα. Αυτά ονομάζονται κατάγματα καταπόνησης ή ρωγμώδη.
Μερικές φορές τα κατάγματα οφείλονται σε λοίμωξη ή καρκίνο που αποδυναμώνει τα οστά. Επίσης η οστεοπόρωση στους ηλικιωμένους, αποτελεί συχνή αιτία καταγμάτων.
Τα κατάγματα μπορεί να κυμαίνονται από απλά έως σοβαρά, ανάλογα με τη δύναμη της πρόσκρουσης και αν υπάρχει άλλη βλάβη στο σώμα.
Άλλες επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν περιλαμβάνουν:
- Λύση της συνέχειας του δέρματος
- Νευρική βλάβη
- Μυϊκή βλάβη
- Βλάβη οργάνων
Ποιες είναι οι ενδείξεις ότι υπάρχει κάταγμα;
Το κύριο σημάδι του κατάγματος είναι ο πόνος. Τα περισσότερα κατάγματα θα πονέσουν εντονότερα αν προσπαθήσετε να μετακινηθείτε ή να βάλετε βάρος στο τραυματισμένο οστό.
Άλλα συμπτώματα στη θέση του τραυματισμού περιλαμβάνουν:
- Οίδημα
- Μούδιασμα
- Αιμορραγία
- Μώλωπες ή αλλαγή χρώματος – αιμάτωμα
- Ανοικτό κάταγμα (προβάλλει το οστό έξω από το δέρμα)
Θα πρέπει να πάτε στο κοντινότερο νοσοκομείο εάν υποψιάζεστε κάταγμα. Καλέστε ένα ασθενοφόρο αν εσείς ή κάποιος άλλος έχει κάταγμα στο πόδι ή έχει πολλαπλούς τραυματισμούς ή δεν είναι σε θέση να περπατήσει.
Πώς διαγιγνώσκεται το κάταγμα;
Ο γιατρός θα σας εξετάσει και θα ελέγξει την περιοχή του τραυματισμού για κινητικότητα και πιθανή βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία ή στις αρθρώσεις. Τα περισσότερα κατάγματα διαγιγνώσκονται με ακτινογραφίες.
Η απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία (MRI) ή αξονική μπορεί να παρουσιάσει περισσότερες λεπτομέρειες αν το κάταγμα είναι μικρό. Η μαγνητική τομογραφία μπορεί επίσης να απεικονίσει τα μαλακά μόρια γύρω από το οστό και μπορεί να υποδείξει τυχόν τραυματισμούς στους γύρω μύες ή τένοντες.
Η σάρωση με αξονική τομογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παροχή μιας τρισδιάστατης εικόνας από ανασύνθεση οριζόντιων ή κάθετων τομών της πληγείσας περιοχής. Αυτό θα δείξει περισσότερες λεπτομέρειες του κατάγματος. Τέλος, αν υπάρχει υποψία για βλάβη των νεύρων, μπορεί να ζητηθεί μια άλλη εξέταση που ονομάζεται ηλεκτρομυογράφημα. Το ηλεκτρομυογράφημα βέβαια δείχνει εγκατεστημένες νευρολογικές βλάβες οπότε εκτελείται 3 εβδομάδες μετά από τον τραυματισμό.
Ο γιατρός θα ρωτήσει επίσης πώς συνέβη ο τραυματισμός, πότε άρχισε ο πόνος και αν ο πόνος χειροτερεύει. Αυτό θα τον βοηθήσει να αποφασίσει αν θα ελέγξει για επιπρόσθετες επιπλοκές, όπως διαταραχή της ροής του αίματος, σύνδρομο διαμερίσματος κ.α.
Θεραπεία
Η θεραπεία των καταγμάτων εξαρτάται από τον τύπο του τραυματισμού, τη θέση του τραυματισμού και τη σοβαρότητά του.
Τα οστά θεραπεύονται (πόρωση) με την παραγωγή νέου οστικού ιστού για την αποκατάσταση του κατάγματος. Νέες οστικές γέφυρες σχηματίζονται στα άκρα του κατάγματος για να “πλέξουν” τα σπασμένα κομμάτια μεταξύ τους. Το νέο οστό είναι μαλακό στην αρχή και γι’αυτό πρέπει να προστατεύεται.
Συνήθως ένα κάταγμα ακινητοποιείται για να προστατεύσει το νέο μαλακό οστικό ιστό. Ο γιατρός σας μπορεί να ακινητοποιήσει το οστό χρησιμοποιώντας επιλογές που περιλαμβάνουν:
- Κυκλοτερή Γύψο
- Νάρθηκα
- Λειτουργικό νάρθηκα
- Ανάρτηση
- Συνδιασμό
Αυτά μπορούν να βοηθήσουν να διατηρηθεί το οστό ευθυγραμμισμένο ενώ θεραπεύεται. Επίσης προστατεύει από έναν επιπλέον τραυματισμό.
Για ένα μικρό κόκαλο όπως το δάκτυλο, το κάταγμα μπορεί να ακινητοποιηθεί με ένα μαλακό περιτύλιγμα ή ένα νάρθηκα.
Το τραυματισμένο οστό μπορεί να αναταχθεί στην φυσική του θέση πριν ακινητοποιηθεί με νάρθηκα. Η επανευθυγράμμιση μπορεί να γίνει χωρίς χειρουργική επέμβαση και ονομάζεται κλειστή ανάταξη.
Μερικές φορές απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Αυτό ονομάζεται ανοικτή ανάταξη. Ο χειρούργος μπορεί να χρειαστεί να τοποθετήσει τα παρακάτω υλικά στο οστό για να επιτύχει και να συγκρατήσει την ανάταξη (ανάλογα το σημείο και τον τύπο του κατάγματος):
- Πλάκα
- Βίδες
- Σύρμα
- Κirschner
- Ενδομυελικό ήλο
Τα κατάγματα του ισχίου απαιτούν σχεδόν πάντα χειρουργική επέμβαση για την προώθηση ταχύτερης και καλύτερης επούλωσης. Ορισμένα κατάγματα των άκρων μπορεί να χρειαστούν έλξη, ελαφρύ τράβηγμα των μυών και των τενόντων γύρω από το σπασμένο οστό, προκειμένου να αναταχθεί το οστό. Η έλξη μπορεί να επιτευχθεί με ένα σύστημα βαρών και τροχαλιών που συναρμολογούνται πάνω σε ένα μεταλλικό πλαίσιο πάνω από το κρεβάτι του ασθενούς.
Πόσος καιρός θα χρειαστεί μέχρι να θεραπευτεί το κάταγμα;
Κατά μέσο όρο, τα κατάγματα επουλώνονται σε έξι έως οκτώ εβδομάδες. Στα παιδιά συνήθως επουλώνονται ταχύτερα από τους ενήλικες.
Ο χρόνος επούλωσης εξαρτάται από την τοποθεσία και τη σοβαρότητα του κατάγματος. Η ηλικία και η γενική υγεία θα επηρεάσουν επίσης τον χρόνο αποκατάστασης. Ακολουθήστε τις συμβουλές του γιατρού σας για τη φροντίδα του κατάγματος για ταχύτερη επούλωση.
Ο πόνος συνήθως σταματάει πριν το κάταγμα πορωθεί πλήρως, αλλά είναι σημαντικό να προστατεύεται η τραυματισμένη περιοχή μέχρι να επουλωθεί τελείως. Μπορεί να χρειαστεί ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και ασκήσεων που έχουν σχεδιαστεί για να αυξάνουν το εύρος κίνησης και τη μυϊκή δύναμη στην τραυματισμένη περιοχή.
Τα περισσότερα κατάγματα θεραπεύονται χωρίς επιπλοκές. Το κάταγμα δεν αυξάνει ή μειώνει τις πιθανότητές για ένα κάταγμα στην ίδια περιοχή στο μέλλον.
Τι μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε τα κατάγματα;
Διατηρώντας τα οστά υγιή είναι σημαντικό σε κάθε ηλικία. Αυτό σημαίνει να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο από τη διατροφή σας και να κάνετε ασκήσεις με βάρη για να διατηρήσετε τα οστά σας ισχυρά. Τα αδύναμα οστά σπάνε πιο εύκολα.
Μετά την ηλικία των 40 ετών, ο καθένας αρχίζει να χάνει οστική μάζα. Η γενετική σύνθεση καθορίζει την μέγιστη οστική μάζα, αλλά η διατροφή και η άσκηση κάνουν μεγάλη διαφορά στη διατήρηση των οστών υγιή καθώς μεγαλώνετε.
Εάν είστε γυναίκα και έχετε περάσει στην εμμηνόπαυση, θα πρέπει να αυξήσετε το ασβέστιο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ορμονικές αλλαγές μειώνουν την αντοχή των οστών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπόρωση και αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα.
Σε οποιαδήποτε ηλικία, οι καθημερινές ασκήσεις βάρους ή το περπάτημα, είναι απαραίτητες για την υγεία των οστών.
Υπάρχουν επίσης μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε τις πτώσεις και να μειώσετε τον κίνδυνο για κατάγματα οστών:
- Φορέστε άνετα – ανατομικά παπούτσια
- Ελαχιστοποιήστε την ακαταστασία στο σπίτι (κρύψτε τα καλώδια)
- Προσοχή στα κορδόνια
- Να έχετε επαρκή φωτισμό και φως νυχτός στο μπάνιο ή σε άλλα δωμάτια που μπορεί να χρειαστεί να έχετε πρόσβαση τη νύχτα
- Μην ανεβαίνετε σε καρέκλα ή σκάλα όταν είστε μόνος στο σπίτι
