Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια χρόνια και προοδευτική νευροεκφυλιστική πάθηση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Χαρακτηρίζεται από κινητικά προβλήματα όπως τρόμους, ακαμψία, βραδύτητα στις κινήσεις και διαταραχές της ισορροπίας. Συνδέεται επίσης με μη κινητικά συμπτώματα όπως άγχος, κατάθλιψη, γνωστικές διαταραχές και διαταραχές του ύπνου. Παρόλο που δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον, υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Φάρμακα, φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση και υποστήριξη.
Τι κάνει η Νόσος του Πάρκινσον στον εγκέφαλο;
Μέσα στον εγκέφαλο στα βασικά γάγγλια βρίσκεται μια περιοχή που ονομάζεται φαιά ουσία. Μέσα σε αυτήν υπάρχουν νευρικά κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή ζωτικής σημασίας για την κίνηση. Όταν θέλετε να κλωτσήσετε μια μπάλα, η ντοπαμίνη μεταφέρει γρήγορα το μήνυμα στα νευρικά κύτταρα που ελέγχουν την κίνηση αυτή.
Σε ένα υγιές σώμα η ντοπαμίνη εξασφαλίζει ομαλές και σταθερές κινήσεις. Δυστυχώς στην νόσο του Πάρκινσον τα κύτταρα της φαιάς ουσίας αρχίζουν να πεθαίνουν. Χωρίς αντικατάσταση τα επίπεδα ντοπαμίνης μειώνονται δραματικά, επηρεάζοντας την ικανότητα αποστολής μηνυμάτων για τον έλεγχο των σωματικών κινήσεων. Στις αρχικές φάσεις η έλλειψη ντοπαμίνης μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Όμως καθώς η καταστροφή των νευρικών κυττάρων εξελίσσεται φτάνουμε σε ένα σημείο καμπής, όπου εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου. Η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει, καθώς η εμφάνιση συμπτωμάτων μπορεί να μην γίνει αισθητή έως ότου χαθεί περίπου το 80% των νευρικών κυττάρων στην φαιά ουσία.
Ποιά είναι τα συμπτώματα του Πάρκισον;
Κινητικά συμπτώματα της νόσου πάρκισον:
Τρέμουλο: Συχνά ξεκινά με τρόμο στα χέρια, τα δάχτυλα ή το σαγόνι, ενώ ο ασθενής είναι σε ηρεμία. Μπορεί να γίνει πιο έντονος με την κίνηση ή το άγχος.
Ακαμψία: Το αίσθημα δυσκαμψίας ή τάσης στους μύες, προκαλώντας δυσκολία στην κίνηση και την ισορροπία.
Βραδυκινησία: Αργή, δυσκίνητη κίνηση, που μπορεί να κάνει απλές εργασίες χρονοβόρες και κουραστικές.
Διαταραχές στάσης και ισορροπίας: Αστάθεια, δυσκολία στην ισορροπία και αυξημένος κίνδυνος πτώσεων.
Μη κινητικά συμπτώματα της νόσου πάρκισον:
Γνωστικές διαταραχές: Δυσκολία στην σκέψη, την προσοχή, τη μνήμη και την λήψη αποφάσεων.
Διαταραχές ύπνου: Αϋπνία, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, διαταραχές REM ύπνου (έντονα όνειρα).
Γαστρεντερικές διαταραχές: Δυσκοιλιότητα, δυσπεψία, απώλεια όρεξης.
Συναισθηματικές και ψυχολογικές αλλαγές: Άγχος, κατάθλιψη, απώλεια ενδιαφέροντος και κίνητρα.
Αισθητηριακές διαταραχές: Αλλαγές στην όσφρηση, την όραση και την αίσθηση πόνου.
Είναι συμπτώματα πάρκινσον ή παρενέργειες των φαρμάκων;
Η νόσος Πάρκινσον και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα, καθιστώντας δύσκολη τη διάκριση μεταξύ τους. Είδαμε παραπάνω τα συμπτώματα του πάρκισον, ακολουθούν τα συμπτώματα από τις πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων:
Πιθανές παρενέργειες φαρμάκων:
- Ναυτία και έμετος
- Ζάλη και ορθοστατική υπόταση
- Υπνηλία και κόπωση
- Διαταραχές ύπνου
- Ψευδαισθήσεις και παραληρήματα
Εάν αντιμετωπίζετε νέα ή επιδεινούμενα συμπτώματα, ενημερώστε αμέσως τον νευρολόγο ή τον θεράποντα ιατρό σας.
Περιγράψτε τα συμπτώματά σας λεπτομερώς, εξηγήστε τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των συμπτωμάτων.
Πώς θα εξελιχθούν τα συμπτώματα του Πάρκινσον;
Η νόσος Πάρκινσον επηρεάζει κάθε άτομο με διαφορετικό τρόπο, καθιστώντας δύσκολη την πρόβλεψη της ακριβούς εξέλιξης των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν είναι απαραίτητο να εμφανίσετε όλα τα πιθανά σημάδια της νόσου.
Παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη:
Ηλικία: Η διάγνωση σε νεαρή ηλικία συνήθως συνεπάγεται πιο αργή εξέλιξη.
Βαρύτητα των αρχικών συμπτωμάτων: Τα άτομα με πιο έντονα αρχικά συμπτώματα μπορεί να βιώσουν ταχύτερη εξέλιξη.
Γενετικοί παράγοντες: Ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις μπορεί να επηρεάσουν την πορεία της νόσου.
Ανταπόκριση στη θεραπεία: Η αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής και των άλλων θεραπειών παίζει ρόλο στην εξέλιξη.
Πιθανές εξελίξεις:
Σταδιακή επιδείνωση: Τα συμπτώματα του πάρκισον μπορεί να γίνονται πιο έντονα και συχνά με την πάροδο του χρόνου, απαιτώντας προσαρμογές στη θεραπεία και τον τρόπο ζωής.
Διακυμάνσεις: Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να παρουσιάσει διακυμάνσεις, με καλές και κακές ημέρες.
Περίοδοι σταθερότητας: Μπορεί να υπάρξουν φάσεις όπου τα συμπτώματα παραμένουν σταθερά για κάποιο χρονικό διάστημα.
Σπάνιες περιπτώσεις ύφεσης: Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να βελτιωθούν σημαντικά ή ακόμη και να εξαφανιστούν.
Πώς να διαχειριστώ τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον;
Φαρμακευτική αγωγή: Η θεμελιώδης θεραπεία, με φάρμακα που στοχεύουν στην αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης στον εγκέφαλο ή στην τροποποίηση της δραστηριότητάς της.
Σωματική δραστηριότητα: Η τακτική άσκηση περίπου 2,5 ώρες την εβδομάδα, έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την ισορροπία, τον συντονισμό και την κινητικότητα, μειώνοντας παράλληλα την ακαμψία και τον πόνο. Επιλέξτε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και ταιριάζουν στο επίπεδο φυσικής σας κατάστασης.
Φυσικοθεραπεία: Ένας φυσικοθεραπευτής μπορεί να σας δημιουργήσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων που εστιάζει στην ενίσχυση, την ευλυγισία, την ισορροπία και τον έλεγχο της κίνησης.
Εργοθεραπεία: Ένας εργοθεραπευτής μπορεί να σας εκπαιδεύσει σε τεχνικές για τα καθημερινά, όπως η ένδυση, το φαγητό και η γραφή.
Λογοθεραπεία: Εάν η νόσος Πάρκινσον επηρεάζει την ομιλία ή την κατάποση, ένας λογοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να βελτιώσετε την επικοινωνία και την ικανότητα κατάποσης.
Ψυχολογική υποστήριξη: Όπως αναφέραμε και παραπάνω κάποια απ’ τα συμπτώματα του πάρκισον είναι το άγχος και η κατάθλιψη. Αν δεν νιώθετε καλά μιλήστε με έναν ειδικό ψυχίατρο ή ψυχολόγο.
Ποια είναι η αιτία της νόσου του Πάρκινσον;
Δεν έχει εξακριβωθεί η αιτία. Πιστεύεται ότι είναι ένας συνδυασμός των γονιδίων και κάποιου παράγοντα στο περιβάλλον, αλλά ο λόγος δεν είναι ξεκάθαρος.
Γενετικοί παράγοντες:
Κληρονομικότητα: Μπορεί να εμφανιστεί σε μεμονωμένα άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό, αλλά η ύπαρξη στενών συγγενών με την πάθηση αυξάνει τον κίνδυνο.
Γενετικές μεταλλάξεις: Ερευνητές έχουν εντοπίσει διάφορες γενετικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, παρόλο που η ύπαρξή τους δεν εγγυάται την ανάπτυξή της.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες:
Τοξίνες: Η έκθεση σε ορισμένες τοξίνες, όπως τα φυτοφάρμακα και τα βαρέα μέταλλα, έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο.
Τραυματισμοί κεφαλής: Έρευνες υποδεικνύουν ότι σοβαροί τραυματισμοί στο κεφάλι μπορεί να αυξήσουν ελαφρώς τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Συνεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων:
Πιθανότατα, η νόσος Πάρκινσον προκύπτει από την αλληλεπίδραση γενετικής προδιάθεσης και περιβαλλοντικών πυροδοτών. Ένα άτομο με ευάλωτα γονίδια μπορεί να μην αναπτύξει την πάθηση εάν δεν έρθει σε επαφή με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό. Μέρος της διαδικασίας είναι ο αποκλεισμός άλλων παθήσεων που μοιάζουν με το Πάρκινσον. Υπάρχει η εξέταση DaT, η οποία ελέγχει την ποσότητα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, αυτό μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση.
Επειδή δεν υπάρχει ειδική εξέταση, είναι πολύ σημαντικό να επισκεφθείτε εγκαίρως έναν γιατρό εξιδεικευμένο που γνωρίζει για τη νόσο. Χρισημοποιείται μια κλίμακα που ονομάζεται Hoehn και Yahr για να σας πει σε ποιο στάδιο της νόσου βρίσκεστε. Η κλίμακα αυτή κατατάσσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας από το 1 έως το 5, όπου το 5 είναι το πιο σοβαρό στάδιο. Το στάδιο της νόσου μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα σε ποια κατηγορία ανήκουν τα συμπτώματά σας και τι να περιμένετε καθώς η ασθένεια επιδεινώνεται. Ωστόσο, να έχετε κατά νου ότι ορισμένα άτομα μπορεί να χρειαστούν έως και 20 χρόνια για να περάσουν από ήπια σε πιο σοβαρά συμπτώματα. Για άλλους, η αλλαγή είναι πολύ πιο γρήγορη.
Πώς αντιμετωπίζεται η Νόσος του Πάρκινσον;
Όλα έχουν να κάνουν με τη διαχείριση των συμπτωμάτων. Τα φάρμακα για τη νόσο του Πάρκινσον μπορούν συχνά να βοηθήσουν με το τρέμουλο, τους δύσκαμπτους μυς και τις αργές κινήσεις. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να σας προτείνει φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία, ανάλογα με το πώς σας επηρεάζει η ασθένεια. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση.
Πώς θα επηρεάσει η νόσος τη ζωή μου;
Οι περισσότεροι άνθρωποι με Πάρκινσον έχουν ένα φυσιολογικό ή σχεδόν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής, αλλά η ασθένεια μπορεί να αλλάξει τη ζωή τους.
Σε μερικούς ανθρώπους, η θεραπεία κρατάει τα συμπτώματα υπό έλεγχο και είναι κυρίως ήπια. Για άλλους, η ασθένεια είναι πολύ πιο σοβαρή και περιορίζει πραγματικά τις δραστηριότητές τους.
Καθώς η νόσος χειροτερεύει, έρχονται και οι δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες όπως να σηκωθείτε από το κρεβάτι, να οδηγήσετε ή να πάτε στη δουλειά. Ακόμα και το γράψιμο μπορεί να φαίνεται δύσκολο. Και σε μεταγενέστερα στάδια, μπορεί να προκαλέσει άνοια.
Άγχος και κατάθλιψη
Άγχος και κατάθλιψη, όπως οι τρόμοι και η βραδύτητα στις κινήσεις, είναι συνηθισμένα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον. Έως και το μισό των ατόμων με Πάρκινσον μπορεί να εμφανίσουν κατάθλιψη, άγχος ή και τα δύο.
Το άγχος και η κατάθλιψη δεν είναι συναισθηματικές αντιδράσεις στη νόσο, αλλά αποτελούν μέρος της ίδιας της νόσου. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι προκύπτουν από αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου. Το άγχος και η κατάθλιψη μπορεί να αναπτυχθούν χρόνια πριν τη διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον. Καθώς επηρεάζει τις οδούς στον εγκέφαλό που παράγουν σεροτονίνη, τη χημική ουσία που ρυθμίζει τη διάθεσή, την όρεξη και τον ύπνο, μπορεί να πυροδοτήσει συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε εάν έχετε άγχος ή κατάθλιψη επειδή μπορεί να επηρεάσει την πορεία της νόσου του Πάρκινσον, τη γενική σας υγεία και την ποιότητα ζωής σας.
Πώς εκδηλώνεται η κατάθλιψη:
Η κατάθλιψη δεν είναι ίδια για όλους. Μπορεί να νιώθετε λύπη ή να χάσετε το ενδιαφέρον σας για πράγματα που απολαμβάνατε συνήθως, να νιώθετε αναστατωμένοι και ευερέθιστοι και να έχετε δυσκολία στον ύπνο.
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης περιλαμβάνουν:
- Αλλαγές στην όρεξη
- Αλλαγές στον ύπνο
- Κλάμα
- Κούραση
- Αίσθημα αναξιότητας
- Αυτοκριτική
- Ενοχές
- Άγχος για το ότι μπορεί να είστε βάρος στους άλλους
- Λιγότερη φροντίδα για την υγιεινή και την υγεία σας
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή χαράς για τις συνηθισμένες σας δραστηριότητες
- Έλλειψη ενέργειας ή κινήτρων
- Μειωμένη σεξουαλική διάθεση
- Θλίψη που δεν φεύγει
- Σκέψεις για θάνατο
- Δυσκολία στην συγκέντρωση
Πώς εκδηλώνεται το άγχος:
Το άγχος μοιάζει με έντονο φόβο ή ανησυχία, είναι κάτι περισσότερο από τις καθημερινές ανησυχίες ή τα νεύρα. Μπορεί να σας δυσκολεύει στην καθημερινή σας ζωή, να δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή να έχετε ξαφνικά κρίσεις φόβου. Ίσως να έχετε σωματικά συμπτώματα, όπως ναυτία, ταχυκαρδία, δύσπνοια, εφίδρωση ή ζαλάδα. Το άγχος μπορεί επίσης να σας οδηγήσει στο να αποφεύγετε πράγματα που απολαμβάνατε παλιά. Να μένετε μακριά από κοινωνικές εκδηλώσεις επειδή ανησυχείτε για τα συμπτώματά σας και ντρέπεστε μπροστά στους άλλους ή μπορεί να φοβάστε να μείνετε μόνοι ή να μην μπορείτε να λειτουργήσετε αυτόνομα.
Τα συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν:
- Υπερβολική ανησυχία ή/και φόβο
- Ευερεθιστότητα
- Μυική σύσπαση
- Ναυτία
- Ταχυκαρδία
- Ανησυχία
- Προβλήματα ύπνου
- Ξαφνικά κύματα πανικού ή φόβου
- Εφίδρωση
- Τρέμουλο
- Ανεξέλεγκτες, ανεπιθύμητες σκέψεις
- Άγχος για επερχόμενα γεγονότα
Εάν παρατηρήσετε αυτά τα συμπτώματα, εάν φίλοι και συγγενείς έχουν δει αλλαγές στη διάθεσή σας ή απλά δεν νιώθετε τον εαυτό σας καλά, μιλήστε στο γιατρό σας.
