Γνωρίστε τον ώμο, μια άρθρωση που συνδυάζει δύναμη, ευλυγισία και εύρος κίνησης. Η ανατομία του ώμου αποτελείται από ένα περίπλοκο σύστημα οστών, μυών, τενόντων και συνδέσμων που συνεργάζονται για να μας επιτρέπουν να εκτελούμε πλήθος κινήσεων.
Γράφει ο κος Ματαράγκας Ηλίας, ορθοπεδικός χειρουργός.
Κατανοώντας τα δομικά στοιχεία, τις λειτουργίες και την ανατομία του ώμου, μπορούμε να φροντίσουμε καλύτερα την υγεία του και να αποφύγουμε τραυματισμούς.
Ανατομία ώμου:
Ο ώμος είναι μια από τις μεγαλύτερες και τις πιο σύνθετες αρθρώσεις του σώματος. Η άρθρωση του ώμου σχηματίζεται από την βραχιόνιο κεφαλή (το άνω μέρος του βραχίονα) που ταιριάζει στην ωμογλήνη – την αρθρική επιφάνεια του οστού της ωμοπλάτης, όπως μια σφαίρα και μία βάση. Άλλα σημαντικά οστά στον ώμο περιλαμβάνουν:
- Το ακρώμιο είναι μια οστική προβολή (απόφυση) από την ωμοπλάτη.
- Η κλείδα συναντά το ακρώμιο και σχηματίζει μαζί της την ακρωμιοκλειδική άρθρωση.
- Η κορακοειδής απόφυση είναι μια ογκώδης προβολή από την ωμοπλάτη και αποτελεί σημαντικό οδηγό σημείο στην χειρουργική του ώμου.
Ο ώμος έχει πολλές άλλες σημαντικές δομές:
Το πέταλο των στροφέων ή τενόντιο πέταλο (rotator cuff) σχηματίζεται από την συνένωση των τενόντων των μυών που περιβάλλουν τον ώμο, δίνοντάς του υποστήριξη και επιτρέποντας ένα ευρύ φάσμα κίνησης. (υποπλάτιος – υπερακάνθιος – υπακάνθιος – ελ. στρογγύλος)
Ο υπακρωμιακός ορογόνος θύλακος είναι ένας μικρός σάκος υγρού σαν μαξιλάρι που προστατεύει τους τένοντες του στροφικού πετάλου.
Το labrum ή επιχείλιος χόνδρος καλύπτει περιμετρικά την ωμογλήνη αυξάνοντας την επιφάνεια και το βάθος της για να σταθεροποιεί επαρκώς την βραχιόνιο κεφαλή. Αυτή η χαλαρή επαφή μεταξύ ωμογλήνης και βραχιονίου κεφαλής δίνει στον ώμο ευρύ φάσμα κίνησης, αλλά τον καθιστά ευάλωτο σε τραυματισμό.
Συνηθισμένες Παθήσεις ώμου:
Παγωμένος ώμος: Η φλεγμονή αναπτύσσεται στον ώμο με πάχυνση και ρίκνωση του αρθρικού θυλάκου και προκαλεί πόνο και δυσκαμψία. Καθώς ο παγωμένος ώμος εξελίσσεται, η κίνηση στον ώμο μπορεί να είναι πολύ περιορισμένη.
Οστεοαρθρίτιδα: Η κοινή αρθρίτιδα που συμβαίνει με τη γήρανση. Ο ώμος επηρεάζεται λιγότερο συχνά από την οστεοαρθρίτιδα απ ότι το γόνατο.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Μια μορφή αρθρίτιδας στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει τις αρθρώσεις προκαλώντας φλεγμονή και πόνο. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει κάθε άρθρωση, συμπεριλαμβανομένου και του ώμου.
Ρήξη τενοντίου πετάλου: Μια ρήξη (σκίσιμο) σε έναν από τους μυς ή τους τένοντες που περιβάλλουν την κεφαλή του βραχιονίου. Μια ρήξη τενοντίου πετάλου μπορεί να είναι αποτέλεσμα ξαφνικού τραυματισμού ή αποτέλεσμα υπέρχρησης.
Υπακρωμιακή προστριβή: Το ακρώμιο πιέζει το στροφικό πέταλο καθώς ο βραχίονας ανυψώνεται. Εάν υπάρχει φλεγμονή ή τραυματισμός στο στροφικό πέταλο, αυτή η πρόσκρουση προκαλεί πόνο.
Εξάρθρωση ώμου: Το βραχιόνιο χάνει την επαλληλία του με την ωμογλήνη. Περιγράφονται πρόσθιο – οπίσθιο και πολλαπλών κατευθύνσεων.
Τεντονίτιδα ώμου: Φλεγμονή ενός ή περισσότερων από τους τένοντες του στροφικού πετάλου.
Ορογονοθυλακίτιδα ώμου: Φλεγμονή του υπακρωμιακού ορογόνου θυλάκου, Συνοδεύει τενοντίτιδα στροφικού πετάλου ή ρήξη ή υπακρωμιακή προστριβή.
Ρήξη επιχειλίου χόνδρου: Ένα ατύχημα ή υπερβολική χρήση μπορεί να προκαλέσει μια ρήξη στο labrum, η συντριπτική πλειοψηφία των εξαρθρημάτων του ώμου συνοδεύεται από ρήξη του επιχειλίου χόνδρου. Ρήξη οπίσθιου ή πρόσθιου άνω επιχειλίου χόνδρου συναντάται σε ρίπτες ή κολυμβητές και αποτελούν μέρος της βλάβης SLAP.
Το φάσμα των παθήσεων του ώμου
Απεικονιστικές εξετάσεις:
Μαγνητική τομογραφία ( MRI scan): Ο σαρωτής μαγνητικής τομογραφίας χρησιμοποιεί έναν μαγνήτη υψηλής ισχύος και έναν υπολογιστή για τη δημιουργία εικόνων υψηλής ανάλυσης του ώμου και των γύρω δομών. Σε ορισμένες περιπτώσεις εκτελείται με έγχυση σκιαγραφικού είτε με ενδαρθρική έγχυση είτε με ενδοφλέβια χορήγηση. Με αυτον τον τρόπο απεικονίζεται λεπτομερώς η ανατομία του ώμου και οι συνυπάρχουσες παθήσεις.
Υπολογιστική τομογραφία (αξονική τομογραφία): Ο σαρωτής CT λαμβάνει πολλαπλές ακτίνες Χ και ένας υπολογιστής δημιουργεί λεπτομερείς εικόνες του ώμου. Ιδανική εξέταση για λεπτομερή απεικόνιση σε περιπτώσεις καταγμάτων (με τρισδιάστατη ανασύσταση) καθώς και για την αξιολόγηση οστικών ελλειμμάτων της ωμογλήνης και της βραχιονίου κεφαλής στην μελέτη της αστάθειας του ώμου.
Ακτινογραφία ώμου: Μια απλή δέσμη ακτίνων Χ του ώμου μπορεί να παρουσιάσει εξάρθρωση, οστεοαρθρίτιδα ή κάταγμα του βραχιονίου. Οι ακτίνες Χ δεν μπορούν να διαγνώσουν τραυματισμούς μυών ή τένοντα.
Υπερηχογράφημα ώμου: Δίνει τη δυνατότητα να συμπληρώσει την κλινική εξέταση άμεσα και γρήγορα μέσα στο χώρο του ιατρείου. Η αξιοπιστία της σε ότι αφορά τους τραυματισμούς ή τις παθήσεις του τενοντίου πετάλου του ώμου είναι εφάμιλλη της μαγνητικής τομογραφίας. Εκτός από διαγνωστικό εργαλείο χρησιμοποιείται και για καθοδήγηση των εγχύσεων στις αρθρώσεις στους τένοντες ή στους μύες σε πραγματικό χρόνο. Έτσι όταν γίνεται έγχυση επουλωτικών παραγόντων – PRP – βλαστοκυττάρων αυτή γίνεται με ακρίβεια στο σημείο της βλάβης.
Θεραπείες:
Η χειρουργική επέμβαση στον ώμο μπορεί να είναι αρθροσκοπική (μερικές μικρές οπές) ή ανοικτή (τομή).
Αρθροσκοπική χειρουργική: Ο χειρούργος κάνει μικρές οπές στον ώμο και εκτελεί χειρουργική επέμβαση μέσω ενός ενδοσκοπίου που καλείται αρθροσκόπιο. Η αρθροσκοπική χειρουργική είναι λιγότερο τραυματική από την ανοικτή χειρουργική και έχει ελάχιστη νοσηρότητα.
Φυσικοθεραπεία: Ένα πρόγραμμα άσκησης μπορεί να ενισχύσει τους μυς των ώμων και να βελτιώσει την ευελιξία στον ώμο.
Ανακούφιση από τον πόνο: Τα αναλγητικά και τα αντιφλεγμονώδη όπως η παρακεταμόλη, η ακεταμινοφαίνη, η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο. Ο πιο σοβαρός πόνος στον ώμο ενδέχεται να απαιτεί συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Παγοθεραπεία – ανάπαυση: Μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά τα συμπτώματα των παθήσεων του ώμου.
Κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη): Η έγχυση κορτιζόνης στον ώμο μειώνει την φλεγμονή και τον πόνο που προκαλείται από θυλακίτιδα ή αρθρίτιδα. Οι επιδράσεις μιας ένεσης κορτιζόνης μπορεί να διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες.
PRP – Βλαστοκύτταρα: Χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις φλεγμονής – μερικής ρήξης τενοντίου πετάλου καθώς και στην αντιμετώπιση χόνδρινων βλαβών είτε μόνα τους είτε ως συμπληρωματική θεραπέια.
