ΕΙΣΗΓΗΤHΣ:
Δρ. ΜΠΑΚΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ:
ΓΚΛΕΖΑΚΟΥ ΕΥΔΟΞΙΑ-ΕΒΕΛΙΝ
ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΚΕΑΛΟΓΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
ΣΑΛΟΥΡΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ
ΠΑΤΡΑ 2008
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η Δευτερογενής Πρόληψη της νόσου και η έγκαιρη διάγνωση αυτής έχουν μεγάλη σημασία, ώστε να αποφεύγεται η νόσος ή τουλάχιστον, να καταπολεμάται έγκαιρα, πριν προκληθεί ανεπανόρθωτη βλάβη στον οργανισμό. Με την πρόληψη της νόσου ασχολείται η προληπτική Ιατρική (Ξενάκη, Δορμηαράκης και Χαραμής,1991). Σκοπός κάθε
συστήματος υγείας είναι η διασφάλιση και η βελτίωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού μέσω της πρόληψης, της περίθαλψης, της θεραπείας με τελικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού. Ένα σύστημα υγείας που προάγει την πρόληψη πρέπει να περιλαμβάνει ενδεικτικά τα παρακάτω: εκπαίδευση στην πρόληψη των προβλημάτων υγείας και παράλληλα παροχή μεθοδολογίας τρόπων ελέγχου και πρώιμης διάγνωσης, φροντίδα μητέρας και παιδιού και σωστός οικογενειακός προγραμματισμός, προληπτική χορήγηση φαρμάκων, πρόληψη και
έλεγχο τοπικών ενδημιών (Τούντας,08-05-2007).
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
Η πρόληψη χωρίζεται σε τρεις τομείς : τον πρωτογενή, το δευτερογενή και τον τριτογενή τομέα. Η δευτερογενής πρόληψη λαμβάνει χώρα μετά την εκδήλωση της νόσου ( De Witt,2001) . Τα μέτρα αυτά, που σχεδιάστηκαν για την ανίχνευση της νόσου κατά τα αρχικά της στάδια, δηλαδή οι έλεγχοι διαλογής ή η φυσική εξέταση για πρώιμη διάγνωση, συνιστούν την δευτερογενή πρόληψη. Οι παρεμβάσεις που προβλέπουν έγκαιρη θεραπεία και ίαση συγκαταλέγονται επίσης σε αυτή την κατηγορία (Κυριακίδου, 2000). Επιπλέον, τα επιδημιολογικά στοιχεία και οι κλινικές δοκιμές που προσδιορίζουν αποτελεσματικές θεραπείες έχουν εξέχουσα σημασία όσον αφορά στην αναγνώριση της νόσου. Τα προγράμματα ελέγχου πληθυσμιακών ομάδων για την έγκαιρη διάγνωση των ασθενειών όπως η μαστογραφία, το τεστ Παπανικολάου, η δερμοαντίδραση Mantoux, ο έλεγχος για μικροαιμορραγίες και για
τον καρκίνο του παχέος εντέρου συνιστούν παραδείγματα δευτερογενούς πρόληψης (Nies και ΜcEwen,2001).
Κάθε τομέας πρόληψης έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, το ίδιο και ο τομέας της δευτερογενούς πρόληψης. Ένα από τα πλεονεκτήματα είναι η έγκαιρη διάγνωση μιας νόσου. Η έγκαιρη διάγνωση μιας νόσου επιτυγχάνεται μέσω των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου. Σκοπός των προγραμμάτων αυτών είναι η αναγνώριση
των παραγόντων κινδύνου και των νοσημάτων στα αρχικά τους στάδια. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι συνήθως μία δραστηριότητα δευτερογενούς πρόληψης διότι η νόσος εκδηλώνεται μετά από κάποια παθολογική μεταβολή ή στην καλύτερη περίπτωση κατά τα πρώτα στάδια της νοσηρής διεργασίας.(Παπαγεωργίου, 2005)
Η αποτελεσματική θεραπεία προκύπτει ως αποτέλεσμα της έγκαιρης διάγνωσης που προαναφέρθηκε. Όσο πιο νωρίς πραγματοποιηθεί η διάγνωση μιας νόσου τόσο περισσότερο αυξάνονται τα ποσοστά θεραπείας της επικείμενης ασθένειας εφόσον ακόμη δεν έχει εξαπλωθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα διάφορα είδη
καρκίνου όπου στην περίπτωση αυτή η έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας περιορίζει την πιθανότητα μετάστασης. Εν συνεχεία, είναι γνωστό πως η παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είναι ποτέ ευχάριστη.
Έτσι όσο πιο έγκαιρη είναι η διάγνωση της νόσου τόσο περισσότερο ελαχιστοποιείται ο χρόνος νοσηλείας του ασθενούς.(Παπαγεωργίου,2005)
Είναι φανερό πως η ελαχιστοποίηση της παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο του εξασφαλίζει την αποφυγή περαιτέρω παθολογικών επιπτώσεων, οι οποίες ενδεχομένως να προέρχονται από την εκδήλωση ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Ακόμα επισημαίνεται πως η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία έχει πολύτιμα
αποτελέσματα ειδικά στην περίπτωση των λοιμωδών νοσημάτων όπου όχι απλώς προλαμβάνεται κάθε επιπλοκή στα ίδια τα άτομα, αλλά προστατεύεται και το περιβάλλον του ασθενούς με τη λήψη ανάλογων μέτρων όπως για παράδειγμα συμβαίνει όταν παρουσιάζεται κρούσμα φυματίωσης σε μέλος μιας οικογένειας.(Παπαγεωργίου,2005)
Ωστόσο υπάρχουν και μειονεκτήματα εξίσου σημαντικά τα οποία είναι συνετό να αναφερθούν. Αρχικά πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και με την πραγματοποίηση τακτικών εξετάσεων, όταν ένα πρόβλημα διαγνωσθεί μέσω κάποιας εργαστηριακής εξέτασης, το άτομο έχει ήδη νοσήσει. Αυτό είναι λογικό αφού η δευτερογενής
πρόληψη λαμβάνει χώρα μετά την εκδήλωση της νόσου (Τριχόπουλος,1982).Επιπροσθέτως, σε περιπτώσεις τακτικών μαστογραφιών, αξονικών τομογραφιών και συχνών ακτινογραφιών το άτομο υποβάλλεται σε μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας, κάτι που θεωρείται αρκετά επιβλαβές για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Στη συνέχεια ο Δ. Τριχόπουλος υποστηρίζει πως υπάρχουν τέσσερις λόγοι που οδηγούν σε πλασματική υπερεκτίμηση της χρησιμότητας της δευτερογενούς προλήψεως, ακόμα και όταν αυτή δεν είναι καθόλου αποτελεσματική. Συγκεκριμένα, επειδή με τον προσυμπτωματικό έλεγχο επιταχύνεται η διάγνωση, φαίνεται ότι
παρατείνεται η διάρκεια της νόσου (δηλαδή ότι μεγαλώνει η επιβίωση του ασθενή) ακόμα και όταν δεν υπάρχει καμία ουσιαστική μετάθεση του χρόνου θανάτου. Επίσης, στον προσυμπτωματικό έλεγχο, διαπιστώνονται συχνότερα οι περιπτώσεις που εξελίσσονται αργά παρά εκείνες που εξελίσσονται γρήγορα. Ενώ τα άτομα που
υποβάλλονται σε αυτόν διαφέρουν από εκείνα που δεν υποβάλλονται ως προς πολλά χαρακτηριστικά, μερικά από τα οποία συσχετίζονται με τις παραμέτρους της κλινικής επιβιώσεως. Τέλος, στον προσυμπτωματικό έλεγχο μπορούν να συνεκτιμηθούν ως ‘‘κακοήθεις νεοπλασίες’’ προνεοπλασματικές ή παρανεοπλασματικές καταστάσεις
δυσδιευκρίνιστης φύσεως και καλοηθέστερης προγνώσεως από τις αντίστοιχες νεοπλασματικές καταστάσεις.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο σκοπός της πρόληψης είναι η ελάττωση του κινδύνου εμφάνισης ή εξέλιξης μιας νόσου, τραύματος ή ανικανότητας και η προστασία της υγείας. Δεδομένου ότι η μεγαλύτεροι εχθροί για την υγεία δεν είναι τα μικρόβια, ή ιοί και ο καρκίνος, αλλά η φτώχεια, η άγνοια και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, οι υπηρεσίες
υγείας που φιλοδοξούν να προάγουν την πρόληψη, θα πρέπει να επικεντρωθούν στη βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, στην εκπαίδευση αυτού και την αναθεώρηση των ανθρωπίνων σχέσεων (Τριχόπουλος,1982). Εν κατακλείδι και συγκεκριμένα η δευτερογενής πρόληψη στοχεύει στην ανακοπή της
πορείας της ασθένειας, στον περιορισμό των επιπλοκών της, των αναπηριών, στην ελάττωση του κινδύνου θανάτου και στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης (Καφάτος,2008).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
De Witt S ( 2001) Βασικές Αρχές και Δεξιότητες της Νοσηλευτικής
Φροντίδας. Λαγός Δ, Αθήνα
Κυριακίδου Ε (2000) Κοινοτική Νοσηλευτική. Η ΤΑΒΙΘΑ, Αθήνα
Nies M και McEwen M (2001) Κοινοτική Νοσηλευτική Προάγοντας την
Υγεία του Πληθησμού. Λαγός Δ, Αθήνα
Ξενάκη X, Δορμηαράκης Π και Χαραμής Π (1991) Παιδαγωγική Ψυχολογική
Εγκυκλοπαίδεια Λεξικό. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα
Παπαγεωργίου Α (2005) Κοινωνική-Κοινοτική Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας.
ΒΗΤΑ, Αθήνα
Τούντας Γ. Δευτερογενής Πρόληψη και Εφαρμογές της.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ,08-05-2007
Τριχόπουλος Δ (1982) Επιδημιολογία. Λίτσας, Αθήνα
http://www.archive.gr/modules.php?name=News&file=artcle&sid=103
